در متن‌های پیشین، در مورد این‌که چطور به یک عشق دردسرساز جذب می‌شویم گفته‌ایم. همچنین به طور خاص به بررسی چگونگی رابطه عاطفی با محبوب شکاک پرداختیم. رابطه با فردی که رگه یا اختلال شخصیت پارانوئید دارد، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. در متن حاضر، راهکارها و روش‌های درمانی که در برخورد با فرد با شخصیت شکاک، می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد را مد نظر قرار می‌دهیم.
رابطه با فرد شکاک چگونه است؟
همانطور که از عنوان این بخش استنباط می‌شود، ما این فرد را دوست داشته‌ایم و در ارتباط با او هستیم. بنابراین بایستی ویژگی‌های جذاب بسیاری داشته باشد که ما را به خودش جذب کرده است. این ویژگی‌ها الزاما هشیارانه ما را به او جذب نکرده‌اند. گاهی ما به صورت ناهشیار جذب اشخاصی با رگه‌های شخصیتی خاصی می‌شویم. گاهی نیز، رگه‌های شخصیتی ما و الگوهای تفکر، طرحواره‌ها و الگوی دلبستگی ما به گونه‌ای است که رفتار فرد مقابل را آن‌گونه که می‌خواهیم تعبیر می‌کنیم.
مثلا در ارتباط با افراد شکاک، گاهی در اوایل نه تنها احساس آزردگی نمی‌کنیم، حتی خوشمان هم می‌آید. از این‌که یک نفر برایش مهم است با چه کسانی ارتباط داریم احساس مورد توجه بودن می‌کنیم. وقتی هر جا که می‌رویم می‌خواهد بداند و رابطه را جوری بنا می‌دهد که بایستی قبل از رفتن به هر جا به او اطلاع دهیم احساس می‌کنیم یک نفر همیشه حواسش به ما هست. البته این رفتارها همیشه رفتارهای سوءظن‌دار نیستند. تا حدی همه این رفتارهای چک کردن، خبر گرفتن یا حال پرسیدن در تمام ارتباطات دلبستگی مشاهده می‌شود.
وقتی سردی رابطه، جذاب می‌شود
این موضوع را باید در نظر داشته باشیم. که گاهی رابطه با فرد شکاک برای ما جذاب است. گاهی از این‌که بعد از مدتی محبوب شکاک ما به دلایلی جزئی سرد می‌شود. و در صدد گرم‌تر کردن رابطه نیست. گاهی لازم است برگردیم به خودمان. این‌که ما از چه رابطه عاطفی لذت می‌بریم. چه الگوهای رابطه‌ای در ما از قبل وجود دارد که چارچوب رابطه بزرگسالی را می‌سازد؟ ما چطور به مراقبان اولیه دلبسته شده‌ایم؟ در مسیر رشد چه تجارب اصلاحی وجود داشته تا آسیب‌ها را التیام بدهد؟ از آن جهت که دلبستگی‌های اولیه تأثیر زیادی بر رابطه بزرگسالی دارند. بایستی در نظر گرفته شوند.
چه موقع رابطه با فرد شکاک مخرب و آزاردهنده می‌شود؟
وقتی این رفتارها آسیب‌زا می‌شوند که دیگر جنبه دلتنگی و ابراز محبت نداشته باشند. آن‌موقع است که به جای این‌که احساس آرامش و دلبستگی داشته باشیم، تنش و استرس را تجربه می‌کنیم. این که اجبار داشته باشیم به محبوبمان مدام جواب پس بدهیم آزار دهنده می‌شود. سخت‌تر آن‌که بدانیم آن‌که عاشقش هستیم به ما اعتماد ندارد.
راهکارهای مقابله‌ای
وقتی محبوب شکاک ما مدام دنبال سرنخ باشد، آزاردهنده می‌شود. اما گاهی بایستی از دید او دنیا را ببینیم. گاهی در یک برهه‌ای، محبوب ما دچار عدم اعتماد نسبت به ما شده است. و این برهه از یک زمان خاصی بوجود آمده است. ممکن است یک اتفاق منجر شده است چنین رفتارهایی از خود نشان دهد.
در ابتدا، بهترین راه برای برگرداندن دلبستگی مخدوش شده، صحبت کردن است. اما این صحبت کردن بایستی در راستای حل مشکل باشد. حل مشکل فقط به معنای برگرداندن دلبستگی نیست. گاهی، با صحبت کردن ممکن است هر دو فرد در یک رابطه دلبستگی نتیجه بگیرند که بایستی از هم دور شوند. با یادگیری مهارت‌های حل مسئله و همچنین مدیریت هیجان می‌توان مباحثه مؤثرتری را پیش برد. به عبارتی، اگر هر دو طرف صحبت بتوانند هیجانات خود را مدیریت کنند، می‌توانند به هدف حل مسئله نزدیک شوند. درک فرد شکاک وقتی صورت می‌گیرد که بتواند بدون دغدغه قضاوت شدن از طرف ما نگرانی‌هایش را ابراز کند.
راهکارهای محافظتی در برابر فرد شکاک
ما در ابتدا هشیارانه یا ناهشیارانه می‌دانیم محبوبی شکاک داریم. برای محافطت خود از آسیب‌های رابطه گاهی خود را از واقعیت منحرف می‌کنیم. مثلا این‌که به خود بگوییم خب اشکالی ندارد که او مرا محدود می‌کند، عوضش مرا دوست دارد. در ابتدا شاید این از خودگذشتگی به رابطه و تداوم آن کمک کند. اما رفته رفته نارضایتی خود ما از رابطه بیشتر می‌شود. بنابراین، اگر رفتارهایی شبیه چک کردن بیش از حد، شوخی‌هایی در حیطه‌هایی که پی می‌بریم به سوءظن کشیده می‌شوند یا رفتارهای مراقبتی بیش از حد عادی دیدیم، به عنوان زنگ خطر در نظر بگیریم. این زنگ خطر می‌تواند به ما کمک کند تا راهکارهای مقابله‌ای درستی را انتخاب کنیم.
خطرهای جدی در رابطه با فرد شکاک
گاهی، در رابطه با فرد شکاک، با خطرهایی روبرو می‌شویم. این خطرها در ابتدا آنقدر بد به نظر نمی‌رسند که بخواهیم اقدامی برایشان انجام دهیم. مانند این‌که از ما می‌خواهد پوششمان را عوض کنیم. یا این‌که دوستانمان را حذف کنیم. یا خانه یکی از فامیل‌هایمان نرویم. دلیل آن را هم دوست داشتن و محافظت از ما بیان می‌کند. تا این‌جای رابطه ما سعی می‌کنیم به خاطر عشقی که به محبوبمان داریم، خواسته‌هایش را عملی کنیم. اما گاهی رفتارهایی دیده می‌شود که خطرهای جدی حساب می‌شوند.
تصور کنید بدون اطلاع فرد شکاک به جایی برویم و یادمان برود او را در جریان بگذاریم. وقتی که برگردیم با هجمهای از ابراز خشم او مواجه شویم. به نوعی که با موقعیت اتفاق افتاده سازگار نباشد. مثلا پرخاشگری کلامی یا رفتاری که مورد انتظار موقعیت رخ داده شده نباشد. معمولا پس از فروکش خشم، فرد شکاک از رفتار ناعادلانه‌اش عذرخواهی می‌کند. اما این رفتارها رفته‌رفته به صورت افزایشی ادامه می‌یابند. به طوری‌که گستره بزرگی از اختیارات طرف مقابل را به خودش اختصاص می‌دهند. آن موقع است که نفس کشیدن در این رابطه برایمان سخت می‌شود. انگار هر کاری و هر حرکتی که کنیم، معنای خاصی دارد. و بعد باید پاسخگوی کردار خود در محضر محبوب شکاکمان باشیم.
راه‌های نجات از رابطه سوءاستفاده‌گرانه فرد شکاک
وقتی رابطه ما دیگر رنگ و بوی دلبستگی ایمن و آرامش را ندارد، بایستی به فکر چاره برای نجات باشیم. گاهی رابطه به سوءاستفاده کشیده می‌شود. گستره سوءاستفاده از کلام، جسمی و جنسی متغیر است. رفتارهای فرد شکاک که سوءاستفاده می‌کند، می‌تواند به حدی برسد که دیگر نتوانیم خودمان را پیدا کنیم. او از ما می‌خواهد برای ادامه رابطه در او و افکار و عقایدش هضم شویم. دیگر از ما، خودی نمی‌ماند. گاهی ممکن است آنقدر دراین رابطه فرسایشی بمانیم که دیگر تاب ادامه و توان بیرون آمدن نداشته باشیم. در این‌جا است که حتما به کمک حرفه‌ای نیاز داریم.
درست است که در ابتدای رابطه بایستی با حساس بودن به نشانه‌های خطر، خود را محافظت کنیم. و همچنین برای ادامه رابطه تصمیمی جدی‌تر داشته باشیم. اما وقتی رابطه به سوءاستفاده کشیده شد، بهترین راه برای نجات، مرزبندی برای موجودیت و حق انتخابمان است. در این راه، اگر دیدیم که توان مقابله با مشکلات پیش رو را نداریم، می‌توانیم از متخصصان روان کمک حرفه‌ای بگیریم.