اختلال شخصیت افسرده به همراه اختلال شخصیت منفعل_متهاجم دو اختلال شخصیتی بودند که در DSM_IV_TR به عنوان اختلال های پیشنهادی مطرح شده بودند اما با ارائه ی سری جدید از این سیستم تشخیص گذاری آسیب های روانشناختی، به طور کلی حذف شدند. اما این دلیلی بر آن نیست که ما هم از بررسی آن ها صرف نظر کنیم.
ویژگی های بارز اختلال شخصیت افسرده
اگر بتوان یک فرد مبتلا به اختلال شخصیت افسرده را با چند جمله توصیف کرد قطعا آن جملات، این ها هستند:
- تمام رفتارهای او با غم و اندوه همراه است.
- تصویری که این افراد از خود دارند آکنده از حس بی کفایتی، بی ارزشی و حرمت نفس پایین می باشد.
- دیدگاه سرزنش آمیز بی رحمانه ای نسبت به خود دارند.
- اکثر زمان روز را در حال غصه خوردن و با افکار ناراحت کننده می گذرانند.
- نسبت به دیگران، منفی نگر هستند و با پیش داوری، قضاوت و عمل می کنند.
- تقریبا به همه چیز، بدبین هستند و غالبا احساس گناه شدید دارند.
دنیا از نگاه یک شخصیت افسرده
اگر از این افراد بپرسید که چرا همیشه غمگین هستند یا آیا تا به حال فکری برای این حالات خود کرده اند، قطعا با تعجب به شما خیره خواهند شد؛ زیرا این افراد، آنچنان با غم ها و خلق ملول خود، انس گرفته اند که آن را کاملا عادی، تلقی می کنند. این اختلال آنچنان رویه ی حادی ندارد و بیشتر به عنوان یک اختلال مزمن و طولانی مدت شناخته می شود؛ به گونه ای که خود افراد مبتلا به اختلال شخصیت افسرده ، آن را اینگونه توصیف می کنند:
” از ابتدا همینطور بودم ، هیچ وقت نبوده که از چیز خاصی لذت ببرم. هرکسی یک شیوه ی خاص برای زندگی دارد. من هم این طوری هستم دیگه!”
سبب شناسی اختلال شخصیت افسرده
این اختلال، زمینه ی ارثی قوی دارد و معمولا در افرادی دیده می شود که یکی از بستگان درجه یک آن ها، مبتلا به اختلالات روانی هستند؛ به خصوص اختلالاتی مانند دوقطبی و اختلال افسردگی عمده. هم مردان و هم زنان، به این اختلال دچار می شوند و متغیر جنسیتی، آنچنان در آن دخیل نیست. البته گروهی از روانشناسان، این الگوی خانوادگی موجود را حاصل یادگیری مشاهده ای می دانند تا علل ژنتیکی.
اختلال شخصیت افسرده و سایر اختلالات روانی
اگر به طور خلاصه بخواهیم تفاوت اختلال شخصیت افسرده را با سایر اختلالات هم خانواده اش مانند اختلال افسردگی عمده و دیستایمیا (افسرده خویی) ذکر کنیم به دو عامل برخواهیم خورد: ابتدا طول مدت اختلال و دوم شدت علائم (در زمینه های دیگر هم تفاوت هایی مشاهده می شود اما این دوعامل، شاخص و برجسته هستند).
مدت
به طور کلی، اختلال شخصیت افسرده از دو اختلال ذکر شده، طولانی مدت تر است؛ به صورتی که برای فرد، به شکل یک سبک زندگی در آمده است و فرد از وقتی به یاد دارد همین حالات را تجربه می کرده است.
شدت
در مورد شدت علائم هم اگر خلق افسرده، عزت نفس پایین و سایر علائم افسردگی را یک طیف در نظربگیریم که در یک سوی آن، علائم شدید افسردگی همراه با علائم خودکشی باشد و در سوی دیگر، سلامت روانی تمام و کمال؛ اختلال شخصیت افسرده به نسبت دو اختلال دیگر، جایگاه بهتری را در طیف، به خود اختصاص می دهد. به طور خلاصه، این اختلال، علائمی نه چندان شدید اما دائمی دارد.
اما یک نکته
اختلال شخصیت اسکیزوئید اختلال دیگری است که توجه به آن در این جا اهمیت شایانی دارد. از منظر تئوری و ساختار شخصیت این دو اختلال شاید به راحتی قابل تفکیک باشند اما در دنیای عمل، نمودهای کاملا مشابهی دارند که این امر، تفکیک و افتراق آن ها را از هم، به شدت پیچیده می کند و این دشواری هم، تنها محدود به روانشناسان تازه کار نیست؛ به صورتی که روبرتا ساتو رواندرمانگر سرشناس می گوید:
من هم تا مدت طولانی، قادر به تشخیص این دو اختلال از هم نبودم تا اینکه کتاب درخشان هری گاندریپ با عنوان پدیده ی اسکیزوئید، روابط موضوعی و خود را مطالعه کردم.
روبرتا ساتو