ریموند کتل (Raymond Cattell) یکی از مهم ترین نظریه پردازان شخصیت در تاریخ روانشناسی است. نوآوری های او همانند گوردن آلپورت، به یکی از نظریه های پرقدرت صفات (trait theory) یا به عبارت دیگر به عنوان یکی از نظریات وضع موجود (dispositional theory) تبدیل شد؛ چرا که او نظریه ۱۶ عاملی درمورد صفات شخصیت را ارائه داد و برای آن پرسشنامه ای نیز طراحی نمود که امروزه هنوز هم مورد استفاده قرار می گیرد.
همچنین او هوش سیال و متبلور را نیز به عنوان مفاهیم جدیدی در حوزه هوش معرفی نمود. طبق گفته ریموند کتل درمورد خودش او زندگی آرام و تکراری داشت اما مقتدرانه و متعهدانه اهداف خود را دنبال می کرد.
اوایل زندگی ریموند کتل
ریموند کتل در سال ۱۹۰۵ در شهر کوچکی در انگلیس به نام استافورد شایر به دنیا آمد. در منطقه تورکی از دون انگلیس بزرگ شد؛ جایی که اوقات فراغت خود را با قایقرانی و شنا می گذراند. کتل تا ۹ سالگی زندگی خانوادگی آرامی داشت اما در ۹ سالگی با شروع جنگ جهانی اول، شرایط تغییر کرد و او بارها شاهد انتقال افراد زخمی به بیمارستان اطراف خانه شان بود. همین شرایط نابسامان اجتماعی، ذهن او را مشغول کرد و نهایتا باعث علاقه او به روانشناسی شد.
علاقه به روانشناسی و ایجاد رویکرد ۱۶عاملی شخصیت
علاوه بر شرایط اجتماعی حاکم بعد از جنگ، ریموند کتل شاهد ظهور اختراعات قرن بیستم مثل برق، تلفن، اتومبیل و هواپیما بود. بنابراین ترغیب شد تا روش های علمی را برای کشف شخصیت و ذهن انسان به کار ببرد. به نظر او شخصیت، یک راز غیرقابل شناخت و غیرقابل ارزیابی نبود. بلکه آن را چیزی می دانست که می تواند با آزمون های شخصیت شناسی، مطالعه و سازمان دهی شود. همین اعتقاد او و آشنایی او با اسپیرمن آماردان، سرآغازی برای مطرح کردن مدل ۱۶ عاملی کتل از شخصیت شد.
“روانشناسی یک رشته فریبنده است که در آن همه قدرت های برجسته می دانسته اند که وارد چرخه هایی می شوند، چیزهایی را توصیف می کنند که هرکسی آن را به صورت زبانی می داند اما هیچ کس آن را درک نمی کند”.
ریموند کتل
تحصیلات ریموند کتل
اگرچه ریموند کتل تحصیلات خود را با رشته شیمی و فیزیک آغاز کرد اما بعد از فارغ التحصیلی، آن هم با درجه ممتاز، متوجه شد که برای بررسی علایق خود درمورد معضلات اجتماعی باید به رشته ای که با ذهن سروکار دارد یعنی روانشناسی روی بیاورد.
علاقه او به بررسی این مسائل باعث شد که برخلاف دیدگاه جامعه در آن زمان درمورد روانشناس و روانشناسی و فرصت های معدود شغلی آن، فوق لیسانس خود را در رشته روانشناسی در دانشگاه لندن آغاز کند. در آن جا با اسپیرمن، که به دلیل مطرح کردن شیوه تحلیل عاملی معروف شده بود، همکاری کرد. سرانجام ریموند کتل در ۲۴سالگی مدرک دکترای خود را نیز دریافت نمود.
شغل
ریموند کتل به مدت ۳۰ سال استاد دانشگاه ایلی نویز بود و ۲۰ سال هم در دانشگاه هوآوی تدریس می کرد. او یک محقق خستگی ناپذیر درمورد رفتار انسان بود. در سال ۱۹۴۱ به دعوت آلپورت به دانشگاه هاروارد پیوست. اما ۴سال بعد برای تاسیس یک آزمایشگاه جدید در دانشگاه ایلی نویز، دانشگاه هاروارد را ترک کرد. ریموند کتل آزمایشگاه ارزیابی شخصیت و رفتار گروهی را در ایلی نویز تاسیس کرد و بعدا موسسه ای برای آزمون های توانایی و شخصیت را پایه گذاری کرد.
زندگی زناشویی ریموند کتل
به دلیل وضعیت اقتصادی نامطلوب ریموند کتل بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه، او مجبور بود که در شرایط نامطلوبی زندگی کند و سخت کار کند. بنابراین درگیر مشکلات گوارشی مزمنی شد. درنتیجه شرایط نامطلوب اقتصادی و درگیری افراطی کتل با کارش، همسرش او را ترک کرد.
“آن سال ها مرا مانند سنجابی که زمستان طولانی را دیده است هوشیار و بدگمان کرد و ریاضت کشی و ناشکیبایی همراه با نامربوطی را تا حد سنگدلی در من پرورش داد”
ریموند کتل، ۱۹۷۴
ازدواج مجدد
ریموند کتل بعد از پیوستنش به دانشگاه هاروارد به دعوت آلپورت، مجددا ازدواج کرد؛ با دانشجویی از کالج رادکلیف به نام آلبرتا کارن اسکوتلر (Alberta Karen Schuettler) که به کمک او اغلب پژوهش های خود را انجام داد. اما ازدواج بعدی او نیز با هیتر بریکت (heather brikett) بعد از بازنشستگی اش از دانشگاه ایلی نویز اتفاق افتاد. او این بار به کمک همسرش، مدل ۱۶ عاملی اش از شخصیت را معرفی کرد.
پایان زندگی ریموند کتل
ریموند کتل سال های آخر عمرش را در هوآوی گذراند و همچنان اوقات خود را با قایق رانی، تحقیق و نوشتن سپری می کرد. وی سرانجام در سال ۱۹۹۸ در سن ۹۳ سالگی درگذشت درحالی که در ۹۲ سالگی از انجمن روانشناسی آمریکا، جایزه موفقیت کسب کرد. این حاکی از پشتکار وصف نشدنی کتل تا واپسین لحظات عمرش و تاثیر ماندگار کارهای علمی او بر علم روان شناسی است.
برای آشنایی با نظریه این نظریه پرداز، متن نظریه کتل را مطالعه نمایید.
منابعی برای مطالعه
- کتاب روانشناسی شخصیت شولتز و شولتز ترجمه یحیی سیدمحمدی
- Raymond Cattell biography
- Cattell as a famous psychologist
- Raymond Bernard Cattell