دونالد وودز وینیکات متولد ٧ آوریل ١٨٩۶، در پلایموت، دوون انگلستان به دنیا آمد. وینیکات روانپزشک و روانکاو اینگلیسی از نظریه پردازان معروف شخصیت بود که شهرت وی در شاخه ی نظریه روابط ابژه و روانشناسی رشد می باشد. او را با ایده هایش در مورد والدین به حد کافی خوب (good enough parents)، خود حقیقی (true self) و خود کاذب (False self) می شناسند.
نگاهی به زندگی خانوادگی
وینیکات خود را در خانواده ای شاد می دید اما در پشت این خانواده ی شاد، او با تعارضی دست و پنجه نرم می کرد: مادری افسرده! الیزابت مارتا وودز وینیکات، از افسردگی رنج می برد و وینیکات در مورد تجارب اولیه ی کودکی اش عنوان می کند که “در تلاش بودم خودم را با زنده نگه داشتن مادرم، زنده نگه دارم”. او تحت تاثیر این تجربه ی اولیه کودکی بزرگ شد. او خود را نوجوانی آشفته توصیف می کرد که در تلاش بود علیه خلق تاریک مادرش واکنش نشان دهد…
سر جان فردریک وینیکات، پدر وینیکات، تاجر بود که بعد از دو بار شهردار پلایموت شدن، در سال ۱۹۲۹ شوالیه شد. او خلاقیت پسرش را ارج می نهاد و به عنوان یک حامی او را تشویق می کرد.
سال شمار زندگی وینیکات
وینیکات ابتدا در مدرسه ی لیز، مدرسه ای شبانه روزی در کمبریج، به تحصیل پزشکی فکر کرد. در سال ۱۹۱۴ تحصیلات پیش بالینی خود را در کالج عیسی، کمبریج شروع کرد، اما با شروع جنگ جهانی اول تحصیلاتش قطع شد و به عنوان کارآموز پزشکی در بیمارستان موقت کمبریج شروع به فعالیت کرد. وینیکات در سال ۱۹۱۷ به عنوان مامور پزشکی در ناو شکن اچ ام اس لوسیفر به نیروی دریایی پیوست.
سال بعد، تحصیلاتش را در کالج پزشکی بیمارستان بارثولومو لندن آغاز کرد. در این مدت، او از سرپرست خود هنر شنیدن و گوش دادن را آموخت و یاد گرفت وقتی از بیماران تاریخچه و سوابقشان را می پرسد با گوش دادن بهتر، ارتباط خوبی را با بیماران برقرار کند. مهارتی که بعدها مبنای عمل او در زمینه ی روانکاوی شد.
وینیکات در بیمارستان کودکان پادینگتون لندن به عنوان روانپزشک و روانشناس کودکان شروع به فعالیت کرد و به مدت ۴۰ سال با کودکان زندگی کرد و به دردهای آنها توجه کرد.
ازدواج و مرگ
در سال ۱۹۲۳، با همسر اولش آلیس بوستون ازدواج کرد. آلیس مشکلات روانشناختی متعدد شدیدی داشت و وینیکات سعی در درمان او کرد. در سال 1923 با درمانگرش جیمز استراچی جلسات روانکاوی ده ساله خود را شروع کرد و در سال ۱۹۲۷ آموزش خود را در شاخه روان تحلیلی به صورت جدی آغاز کرد. استراچی در مورد کیس وینیکات، همسرش آلیس، اینگونه تحلیل کرد که وینیکات زندگی جنسی نا امید کننده ای دارد. دومین دوره ی جلسات روان تحلیلی وینیکات در سال ۱۹۳۶ با جوان ریویر بود.
در طول جنگ جهانی دوم، وینیکات به عنوان روانپزشک مشاور خدمت کرد. در طول جنگ، با کلر بریتون، مددکار روانپزشک در درمان کودکان آواره از خانه هایشان در زمان جنگ، همکاری کرد.او در سال ۱۹۴۹ از همسر اولش جدا شد و در سال ۱۹۵۱ با کلر بریتون ازدواج کرد.
بعد از جنگ، در بین سالهای ۱۹۴۳ تا ۱۹۶۶ بیش از شصت گفتگوی رادیویی با بی بی سی انجام داد. اولین سری مذاکرات او در سال ۱۹۴۳ با عنوان “کودکان شاد” بود. سرانجام در ۲۵ ژانویه سال ۱۹۷۱ در اثر حمله ی قلبی در سن ۷۴ سالگی در لندن جان سپرد و دنیا را از تلاشهای بی نظیرش و نظریاتش محروم کرد.
برشی از نظریات وینیکات
نظریه وینیکات از کارهای ملانی کلاین الهام و مفهوم اهمیت زندگی فانتزیک کودک را از او گرفت اما از نظر او کودک از همان ابتدا به دنبال اشکال پیچیده ی روابط است نه لذت گرایی محض!
وینیکات در نظریه ی سازمان های چند گانه ی خود (multiple self-organization) مطرح می کند رشد کودک بدون توجه به اطرافیانش امکان پذیر نیست. اطرافیان کودک به عنوان ابژه های زندگی کودک ، چه افرادی پاسخ دهنده به کودک باشند و چه غیر پاسخ دهنده، تشکیل دهنده ی محیط تسهیل گر اطراف کودک هستند و او را به سمت تشکیل خود سوق می دهند.
نظر وینیکات در مورد خود
”خود” در برگیرنده ی خود حقیقی است که در شرایط محیط محافظ (holding environment) و پاسخ دهنده توسط مادر به حد کافی خوب (good enough mother)، شکل می گیرد.
اما وقتی کودکان گسستگی آسیب زا را در حس رو به رشد خود، تجربه می کنند، خود کاذب ظاهر می شود و با ملاحظه ی نیازهای خودآگاه و نا خودآگاه مادر سازش پیدا می کند و به این ترتیب خود در کودک نمایی بیرونی پیدا می کند و به آنچه برای حفظ یکپارچگی نیاز دارد، دست می یابد.
برشی از نظریه ی دیگر وینیکات
وینیکات همچنین مفهوم ابژه ی انتقالی را مطرح نمود. ابژه ی انتقالی معمولا پستانک، پتو، خرس اسباب بازی یا هر وسیله ی دیگر کودک است که در دوران کوشش کودک برای جدایی و استقلال به عنوان جایگزینی برای مادر عمل می کند. ابژه ی انتقالی در غیاب مادر به عنوان منبع آرامش به کودک حس امنیت می دهد.
لیست کتاب های وینیکات
- Clinical Notes on Disorders of Childhood (London: Heinemann, 1931)
- Getting To Know Your Baby (London: Heinemann, 1945)
- The Child and the Family (London: Tavistock, 1957)
- The Child and the Outside World (London: Tavistock, 1957)
- Collected Papers: Through Paediatrics to Psychoanalysis (London: Tavistock, 1958)
- The Child the Family and the Outside World (London: Pelican Books, 1964)
- The Family and Individual Development (London: Tavistock, 1965)
- Maturational Processes and the Facilitating Environment: Studies in the Theory of Emotional Development (London: Hogarth Press, 1965)
- Playing and Reality (London: Tavistock, 1971)
- Therapeutic Consultation in Child Psychiatry (London: Hogarth Press, 1971)
- The Piggle: An Account of the Psychoanalytic Treatment of a Little Girl (London: Hogarth Press, 1971) ISBN ۰-۱۴۰-۱۴۶۶-۷۹