بر اساس نظریه روانکاوی فروید، عنصر نهاد (Id یا اید) یکی از عناصر تشکیل دهنده شخصیت است و از نیروهای ناهشیاری تشکیل می شود که عملکردشان در جهت ارضای نیازهای بنیادین و امیال آدمیست. نهاد بر اساس اصل لذت (ارضای فوری نیاز ها) عمل میکند. عنصر نهاد یکی از سه بخش اصلی شخصیت انسان است.
درک دیدگاه روانپویشی فروید برای فهمیدن تاریخچه شخصیت بسیار مهم است. شما بارها با مفاهیم نهاد، خود و فراخود هم در فرهنگ و هم در روانشناسی شخصیت برخورد خواهید داشت.
نهاد چه می خواهد؟
فروید شخصیت را به یک کوه یخ تشبیه کرد. نوک کوه یخ در بالای آب، هشیاری و آگاهی را نشان می دهد. توده عظیم کوه یخ که در زیر آب است، نماد ناخودآگاه انسان است، جایی که تمام امیال، افکار و خاطرات پنهان وجود دارند. آن جا جاییست که نهاد حضور دارد.
فروید می گفت تنها بخشی از شخصیت که از زمان تولد حضور دارد، نهاد است. او همچنین عقیده داشت که تمام اجزای بنیادین روان انسان، ناخودآگاه هستند. عنصر نهاد نیروی پیشران شخصیت انسان است. نهاد نه تنها برآورده شدن نیازهای ما برای بقا را طلب میکند، بلکه تمام انرژی لازم برای عملکرد شخصیت را تامین می کند.
نوزاد و رشد شخصیت
در دوران نوزادی، قبل از شکل گیری دیگر اجزای شخصیت، کودکان تماما به وسیله نهاد کنترل می شوند. نیازهای بنیادین مانند خوردن، نوشیدن، راحتی و نوازش از همه چیز برای کودک مهم تر است.
مسلما وقتی رشد می کنیم، اگر بخواهیم مانند دوران نوزادی نیازهایمان را برطرف کنیم، به مشکل بر می خوریم. هر چه سن بالاتر می رود، کودک متوجه می شود که ارضای فوری نیازهایش در دنیای واقعی خیلی هم آسان نیست. تصور کنید چه اضطرابی کودک را فرا می گیرد وقتی متوجه می شود که غذای او تا نیم ساعت بعد آماده نخواهد شد.
خوشبختانه دیگر اجزای شخصیت با رشد ما شکل می گیرند و به ما در کنترل نیازهای نهاد و برآورده ساختن آنها از طریق راه های قابل پذیرش جامعه کمک می کنند.
عنصر نهاد چگونه عمل می کند؟
گفتیم که عنصر نهاد بر اساس اصل لذت عمل می کند، اصلی که می گوید به هر نیازی باید بلافاصله پاسخ داده شود. وقتی گرسنه هستید، اصل لذت به شما فرمان می دهد که غذا بخورید. وقتی تشنه هستید شما را به سمت نوشیدن می برد. خب مشکل اینجاست که ما همیشه نمی توانیم به سرعت نیازمان را برآورده کنیم. بعضی مواقع ما مجبور به صبر کردن برای موقعیت مناسب تر هستیم تا بتوانیم در آن موقعیت، نیازمان را بر طرف کنیم.
وقتی ما قادر به ارضای فوری نیازی نیستیم، تنش درونی اولین نتیجه این رویداد است. در این شرایط، نهاد «فرآیند اولیه» خود برای دفع موقت تنش را به کار می گیرد. فرآیند اولیه شامل تصویری ذهنی در قالب خیالپردازی، فانتزی، توهم و یا دیگر فرآیندهای مشابه است. برای مثال وقتی تشنه هستید شما ممکن است تصویر یک لیوان بلوری و زیبا از آب خنک و گوارا را تصور کنید.
مشاهدات و نقل قول ها
فروید، در کتاب مشهور خود با عنوان “درآمدی نو بر روانکاوی”، نهاد را قسمت تاریک و غیر قابل دسترس شخصیت توصیف می کند. فروید مطالعه ی رفتارهای نوروتیک انسان و ارتباط آن با سرنخ های رویاها در خواب را تنها راه حقیقی مشاهده نهاد می داند.
پس به طور کلی مفهوم نهاد از نظر فروید این بود که:
- مخزن انرژی غریزی است
- بر اساس اصل لذت عمل می کند
- فقط به سمت ارضای نیازهای بنیادین نشانه می رود.
فروید همچنین آن را این گونه معرفی می کند: «دیگ جوشان هیجانات». فروید خاطرنشان کرد که «نهاد هیچ سازماندهی منظمی ندارد»
جایی که نهاد هست، آنجا خود(ایگو) باید باشد
زیگموند فروید – درآمدی نو بر روانکاوی (۱۹۳۳)
نهاد و خود(ایگو) چگونه تعامل می کنند؟
فروید رابطه بین آنها را با رابطه بین یک اسب و سوارکار مقایسه کرد. اسب نیروی لازم برای جلو رفتن آنها را فراهم میکند. اما این سوارکار است که نیروی عظیم ماهیچه های اسب را در جهتی مناسب به کار می‌گیرد. گاهی اوقات ممکن است سوارکار کنترل اسب را از دست بدهد و خود را فقط سوار بر اسب و در مسیر دلخواه اسب ببیند. به بیانی دیگر، بعضی مواقع، ایگو مجبور است در مسیری که نهاد میخواد حرکت کند.
دیدگاه فروید از شخصیت انسان همچنان بحث بر انگیز است، اما وقتی صحبت از روانکاوی و روانشناسی مدرن در میان است، دانستن مفاهیم پایه ای که فروید به ما آموخت، برای درک روان و شخصیت انسان بسیار حیاتی و مهم است.