در بخش اول تئوری کوهوت به مفاهیمی همچون موضوع یا ابژه خود، نیازهای موضوع خود و خود شیفتگی سالم پرداختیم. در این یادداشت به ادامه مفاهیم این نظریه نگاهی خواهیم داشت.
مفاهیم اصلی تئوری کوهوت
خودشیفتگی پاتولوژیک (آسیب شناختی)
خودشیفتگی آغازین کودک به ناچار تحت تأثیر محرومیت های اجتناب ناپذیر مراقبین قرار گرفته و کودک برای حفظ آن، تصویر خودِ (Self) بزرگ بین و خود نما و تصویری از والد آرمانی شده، درونی می کند. تحت شرایط رشدی بهینه، خود (Self) بزرگ نمای قدیمی به تدریج با شخصیت بزرگسالی ادغام شده و بلند پروازی های همخوان با خود (Self) و سالم بزرگسالی را در پی دارد. تحت چنین شرایطی مطلوبی، تصویر والد آرمانی نیز در شخصیت بزرگسالی ادغام شده و ارزش ها و اندیشه های ما را شکل می دهد.
کوهوت در نظریه خود از نوعی دیگر از ناکامی، تحت عنوان ناکامی آسیب زا یاد می کند. تجربه ی نوعی از این ناکامی در کودک یعنی ناکامی موضوع خود اولیه باعث ایجاد خودشیفتگی پاتولوژیک می شود. از منظرتئوری کوهوت، کودک با تجربه ی این نوع ناکامی این دو تصویر خود (Self) بزرگ بین و والد آرمانی شده با شخصیت بزرگسالی او ادغام نشده و به شکل اولیه و بدون تغییر باقی می مانند. هر کدام از این دو تصویر در بزرگسالی سعی دارند که همان نیازهایی که موضوع خود قدیمی آنها برآورده نکرده بدست آورند مثلا فرد با تصویر والد آرمانی شده درونی اولیه، همیشه به دنبال موضوع خودی می گردد تا به او بچسبد و بتواند تنش خود را کاسته و عزت نفسش را حفظ کند.
آنها از این که در بزرگسالی نیز با ناکامی در ارضای نیازهای موضوع خود روبه رو شوند بیمناک هستند؛ بنابراین همیشه خود را با برتری و غرورآمیز نشان داده که حاکی از اضطراب آنها از رویارویی دوباره با محرومیت های موضوع خود است. این ترس خود را در روابط آنها نیز نشان می دهد به طوری که افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته تاریخچه ای از روابط شکست خورده وآسیب زا دارند.
مفاهیم درمانی تئوری کوهوت
در طول فرایند درمان فرد خودشیفته، نیازهای موضوع خود برآورده نشده فرد در کودکی، خود را به شکل انتقال موضوع خود، نشان می دهند. کوهوت معتقد است اینگونه انتقال ها درمانیست و نباید مختل شود؛ دو فرایند انتقال آینه ای و انتقال آرمانی اتفاق می افتد:
انتقال آرمانی
در شرایط رشدی طبیعی نیاز به اتکا به والدین به عنوان موضوع خود برای دستیابی به آرامش، امنیت و آسودگی به تدریج با استفاده کودک از مکانیزم درونی خود آرام بخشی، کاهش می یابد. کودک مراقب خود را آرمانی و فردی که از پس هر کاری بر می آید تصور می کند. مراجع خودشیفته تمام این قدرت و توانایی را به درمانگر نسبت می دهد و او را آرمانی کرده تا خود احساس امنیت و آرامش کند. فرد خودشیفته درمانگر یا هر موضوع انتقالی دیگر را نه به خاطر ویژگی های فردی او بلکه به دلیل جایگیزنی او به جای بخش های روانی که در کودکی ساخته نشده، دوست دارد.
با انتقال آرمانی، مراجع احساس قدرت و توان مندی می کند. در طول درمان، ندیدن و محرومیت مراجع از درمانگر آرمانی اجتناب ناپذیر است. در چنین شرایطی او احساس عدم امنیت و بی ارزشی کرده و به آرمانی سازی های قدیمی خود روی می آورد؛ رفتارهایی مانند ابهام، احساس های مذهبی خلسه مانند، سردی هیجانی، شرم و خودبیمارانگاری نشان می دهد. درمانگر باهوش مراقب این وضعیت است و با همدلی که در تئوری کوهوت تأکید بسیار بر آن دارد، مدام این موقعیت و رفتارها را تفسیر و توضیح می دهد. اگر این شرایط درست پیش برود مراجع به تدریج خاطرات کودکی و ناکامی های خود را به یاد می آرود.
انتقال آینه ای
نظریه کوهوت عنوان می کند که کودک نیاز به تحسین و مورد ستایش قرار گرفتن دارد و مراقب که موضوعش است، این نیاز را تأمین کرده و خود (Self) بزرگ بین را در کودک شکل می دهد. مراجع خودشیفته این نیاز را در درمانگر جستجو کرده تا بخش هایی ناکامل از خود (Self) که هرگز ساخته نشده را بنا کند. هر بازخوردی از جانب درمانگر که تحسن آمیز نباشد، در مراجع احساس بی ارزشی ایجاد می کند. در این زمان هر گونه مداخله غیر همدلانه از جانب درمانگر باعث صدمه به خود (Self) و از بین رفتن انتقال خواهد شد.
زمانی که انتقال آینه ای شکل گرفت با مختل کردن آگاهانه آن از جانب درمانگر رفتارهایی تکانشی (به عنوان مثال تماشاگری جنسی) و مشکلات رفتاری و روانشناختی را در مراجع ایجاد می کند. مانند انتقال آرمانی توضیح و تفسیر همدلانه چنین شرایطی از جانب درمانگر باعث یادآوری تدریجی خاطرات کودکی مراجع خودشیفته می شود. این تفسیر همدلانه درمانگر منجر به ادغام خود (Self) بزرگ بین فرد با مفاهیم واقع بینانه خود (Self) شده و به فهم این که در زندگی تنها می توان ارضای محدودی از تمایلات بزرگ بینانه خودشیفتگی را فراهم کرد، کمک می کند.
منابع متن تئوری کوهوت