شرایط محیطی اجرای آزمون شخصیت
شرایط محیطی اجرای آزمون بر اعتبار نتیجه آزمون اثر می گذارد.محل اجرا باید طوری باشد که آزمودنی بتواند کامل متمرکز باشد.به طور اختصاصی‌تر بسته به هدف آزمون و ویژگی‌های آزمودنی، محل تست شخصیت باید مناسب‌سازی شود. به عنوان مثال اگر آزمودنی کودک است باید میز و صندلی مناسب در محیط وجود داشته باشد. تا ضمن ایمنی و راحت بودن کودک، آزمونگر نیز قادر به مشاهده رفتارها باشد.در محل اجرای آزمون یک ساعت باید مقابل آزمونگر باشد.البته در تست شخصیت برخلاف آزمون‌های هوش سنجش زمان به طوردقیق ملاک نیست؛اما آزمونگر باید زمان را مد نظر داشته باشد.
نقاط قوت و ضعف روش های سنجش شخصیت
شخصیت هر فرد را ویژگی های هوشیار و ناهوشیار وی تشکیل می دهند. بنابراین آزمون‌های شخصیت به دو حوزه کلی خودگزارش‌دهی و فرافکن تقسیم می شود. که هر کدام از این روش ها مزایا و معایب خاص خود را دارد.
آزمون‌های شخصیت خودگزارش دهی
از آنجایی که آزمون های شخصیت خودگزارش دهی استاندارد شده اند و بر اساس هنجارهای جامعه نتایجش تفسیر می شوند، بنابراین اجرا و تفسیر آن به طور عینی و مشخص انجام می شود که به نسبت راحت تر است. اما در این آزمون‌ها چون محتوای آزمون عینی است فرد میتواند به گونه ای پاسخ دهد که خوب به نظر بیاید و از نظر اجتماعی جذاب تر باشد، بنابراین امکان فریب در این آزمون‌ها وجود دارد و دقت در تفسیر صحیحی از شخصیت فرد را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
نقص دیگری که این آزمون ها دارند میتوان به طولانی بودن بعضی از آن ها اشاره کرد که طبیعتا آزمودنی خسته می شود و در نتیجه بدون خواندن سریع جواب می دهند. برای حل این مشکل بعضی از آزمون ها از جمله پرسشنامه شخصیت چندوجهی مینه سوتا را در قالب فرم های کوتاه درآورده اند؛ اما این فرم های کوتاه اعتبار لازم را ندارد و تفسیر دقیقی از شخصیت ازمودنی ارائه نمی دهد.
آزمون‌های شخصیت فرافکن
آزمون شخصیت فرافکن بیشتر در درمان استفاده می شود و این امکان را به درمانگر می دهد که اطلاعات عمیقی را در مدت کوتاهی جمع کند.در این آزمون ها علاوه بر اطلاعاتی که از محتوای گفتاری پاسخ فرد دریافت می شود از لحن صدا و زبان بدن آزمودنی هم اطلاعات عمیقی کسب می شود. با این حال آزمون فرافکن هم نقوصی مانند دروغگویی در تفسیر و نمره گذاری به صورت ذهنی دارند که ذهنی بودن نمره گذاری کار را بسیار دشوار کرده و باعث می شود اندکی خطا در نمره گذاری نمره گذاری دید کاملا متفاوتی را نسبت به آزمودنی ارائه دهد.
مزیتی که آزمون شخصیت فرافکن نسبت به آزمون خودگزارش دهی دارند این است که بر عکس ازمون های خودگزارش دهی که آزمودنی با انتخاب گزینه صحیح یا غلط پاسخ می دهد و ساختارش و نحوه ای که فرد نمره می گیردکاملا مشخص است، آزمون های فرافکن بدون ساختار هستند و فرد هیچ ایده ای در مورد اینکه چگونه ارزیابی می شود، نمی تواند داشته باشد که همین امر باغث می شود آزمودنی تخیلات و دنیای ذهنی ناهشیار تفسیر می کند خود را به راحتی بیان کند و نتواند آزمون را دور بزند.
آزمون شخصیت در دوره های مختلف سنی
از آنجایی که شخصیت در بزرگسالی شکل گرفته است و خود فرد بزرگسال اطلاعات لازم را میتواند در اختیار آزمونگر قرار دهد، اجرای آزمون شخصیت بزرگسالان عموما چالش خاصی را ایجاد نمی کند؛ اما سنجش خصوصیات هیجانی و بین فردی برای کودکان و نوجوانان آزمونگر را با چالش های زیادی رو به رو می کند؛ زیرا میان دوره های کودکی، نوجوانی و بزرگسالی عدم پیوستگی وجود دارد.
بسیاری از بالینگران معتقدند چون تا انتهای نوجوانی هنوز شخصیت به طور کامل شکل نگرفته است و تغییرات سریعی برای کودک و نوجوان رخ می دهد، استفاده از تشخیص های بالینی اختلالات شخصیت برای سنین بین ۱۶تا ۱۸ نباید به کار برده شود.
با این حال در خصوص تست شخصیت کودکان و نوجوانان می توان از ابزارهای ویژه سنجش شخصیت این سنین استفاده کرد تا علائم، ویژگی ها و رفتارهایی که در ارتباط با اختلالات هیجانی هستند، پیش بینی شوند. سنجش شخصیت در سنین کودکی و نوجوانی از ابعاد مختلف اهمیت دارد. به عنوان مثال می توان به این امر اشاره کرد که در این سنین این علائم به راحتی قابل درمان است و همچنین فرد هنوز انقدر درگیر ابعاد مهم زندگی نشده است که این علائم در عملکردش اختلال ایجاد کنند، بنابراین سنجش شخصیت کودکان و نوجوانان بسیار مهم است.
از نکات دیگری که هنگام آزمودن کودکان و نوجوانان باید مد نظر داشت این مسئله است که در تفسیر نتایج حتما باید به ویژگی های مرحله رشدی و شرایط بومی زندگی کودک توجه کرد به طوری که تحت تاثیر این عوامل می شود از یک رفتار مشابه دو تفسیر کاملا متفاوت را ارائه داد.
اهمیت مرحله رشدی در آزمون شخصیت
مرحله رشدی: آگاهی پیرامون نتایج طبیعی و ویژگی های رشدی هر دوران در تفسیر تست شخصیت بسیار حائز اهمیت است. به عنوان مثال یکی از مهمترین ویژگی های رشدی مرحله پیش دبستانی پرورش حس همدلی است درحالی که در سنین دبستان بچه ها به واسطه مهارت هایی که در مدرسه می آموزند احساس کفایت در بچه ها قوت می گیرد و در سنین نوجوانی فردیت، حل تعارضات با منابع قدرت و همانندسازی با گروه همسالان برایشان اهمیت پیدا می کند. بنابراین در نظر نگرفتن این مسائل باعث می شود از یک رفتار عادی تفسیر بیمارگون ارائه دهیم یا از یک رفتار بیمارگون تفسیر انطباقی ارائه داده شود.
خصوصا برای تفسیر نتایج آزمون های فرافکن آزمونگر باید پیرامون ویژگی های رشدی آزمودنی اطلاعات داشته باشد. مثلا از زبان بیانی، زبان ادراکی و مهارت مفهوم سازی آزمودنی آگاه باشد. از بعد دیگر مرحله رشدی آزمودنی باید در انتخاب نوع آزمون در نظر گرفته شود. به عنوان مثال در آزمون های خودگزارش دهی توانایی خواندن آزمودنی بسیار مهم است و یا در ارتباط با نوجوانان از آن جایی که تمایل کمتری به بیان آشکار نیازها، تمایلات و تعارضات خود دارند، استفاده از آزمون های فرافکن می تواند مناسب تر باشد.
اهمیت شرایط بومی در تست شخصیت
شرایط بومی: طیف وسیعی از عوامل بومی- اجتماعی مانند خانواده، گروه همسالان، روابط اجتماعی و فرهنگ در تفسیر نتایج آزمون اثرگذار است. نکته مهم و در واقع تفاوت اساسی که سنجش کودکان و نوجوانان با سنجش بزرگسالان دارد لزوم کسب اطلاعات پیرامون آزمودنی و رفتارهای وی از منبع دیگری به غیر از خودش است.
کودکان و نوجوانان عموما به دلیل نگرانی های والدین و معلمانشان برای تست شخصیت می آیند بنابراین اطلاعاتی هم که در مورد مشکل به آزمونگر ارائه می شود از همین منابع کسب می شود. به گونه ای که اعتبار این اطلاعات برای آزمونگر همیشه مایه نگرانی بوده است زیرا والدین عموما در مواجهه با مشکلات فرزندان خود فشار زیادی را متحمل می شوند که باعث می شود گزارشاتی را که در مورد فرزند خود ارائه می دهند بیش براورد باشد.در چنین مواقعی که آزمونگر احساس می کند اطلاعات تحریف شده اند باید از منابع موثق دیگری که از رفتارهای فرد آگاهی دارند اطلاعات موثقی کسب شود.
فهرست آزمون های شخصیت
آزمون های شخصیت را به ۲ دسته کلی خودگزارش دهی و فرافکنانه تقسیم می شود در ادامه فهرستی از مهمترین آن ها را ارائه می دهیم.
آزمون های خود گزارش دهی
- پرسشنامه شخصیت چندوجهی مینه سوتا (MMPI-2)
- پرسشنامه بالینی چندمحوری میلون (MCMI-II)
- پرسشنامه ۱۶ عاملی شخصیت (۱۶-PF)
- پرسشنامه شخصیت کالیفرنیا (CPI)
- پرسشنامه شخصیت آیزنک (EPQ)
- فهرست صفت (ACL)
- آزمون شخصیت مایرز- بریگز (MBTI)
- پرسشنامه شخصیت کودکان (CPQ)
- پرسشنامه شخصیت نوجوانان میلون (MAPI)
- پرسشنامه بالینی نوجوانان میلون (MACI)
- پرسشنامه شخصیت چندوجهی نوجوانان مینه سوتا (MMPI-A)
- پرسشنامه افسردگی کودکان (CDI)
آزمون های فرافکن
- آزمون لکه جوهر رورشاخ
- آزمون اندریافت موضوع (TAT)
- آزمون تکمیل جمله راتر
- آزمون ترسیم آدمک
- آزمون ترسیم خونه-درخت-انسان