شخصیت دقیقا چیست؟ چطور پدید می آید؟ آیا با رشد انسان، شخصیت تغییر می یابد؟ این ها سوالاتی هستند که سالیان زیادی ذهن روانشناسان را مجذوب خود کرده اند و همانطور که حدس می زنید پایه و اساس تعداد زیادی از نظریه های شخصیت هستند. روانشناسی شخصیت پاسخگوی این سوالات ذهن بشر است.
تعریف شخصیت
در حالی که شخصیت کلمه ای است که همیشه راجع به آن صحبت می کنیم(“چه با شخصیت هست!” یا “شخصیتش مناسب این کاره!”)، مفهوم علمی شخصیت بسیار گسترده و پیچیده تر از واژه ی استفاده شده در زندگی روزمره است.
شخصیت به طور عمومی الگوهای ثابتی از افکار، احساسات و رفتار هایی است که یک انسان را منحصربفرد می کند.
تحقیقات پژوهشگران نشان داده است که بعضی عوامل بیرونی می توانند نشان دهند که چرا بعضی ویژگی های شخصیتی در یک شخص نمود پیدا میکند. با وجود اینکه تعداد اندکی از ابعاد شخصیت با افزایش طول عمر تغییر می کنند، شخصیت به شدت مایل است که در طول عمر یک انسان ثابت بماند.
از آنجا که شخصیت نقش بسیار مهمی در رفتار انسان بازی می کند، یک شاخه اصلی از روانشناسی به طور کامل به آن اختصاص داده شده است و با عنوان روانشناسی شخصیت شناخته می شود.
روانشناسان شخصیت علاوه بر ویژگی های مشترک در بین گروه های انسانی، علاقه مند به بررسی ویژگی های شخصیتی منحصربفرد انسان ها هستند.
ویژگی های شخصیتی
به منظور فهمیدن روانشناسی شخصیت، ابتدا بسیار مهم است که چند مفهوم کلیدی ساز و کار شخصیت را بدانیم:
- شخصیت سازمان یافته و ثابت است: ما در موقعیت های گوناگون، ابعاد ثابتی از شخصیت خود را بروز می دهیم به بیانی دیگر رفتار ما در موقیت های مشخص الگوی ثابتی دارد.
- گرچه شخصیت به طور کلی با دوام است، اما می تواند از محیط پیرامون تاثیر گیرد:برای مثال شخصیت شما ممکن است در موقیعت های اجتماعی خجالتی باشد اما در یک شرایط اضطراری ممکن است به شدت برونگرایی کنید و یا حتی کنترل دیگران را در رست بگیرید!
- شخصیت عامل رفتارهاست: شما به اتفاقات و اشخاص بر اساس شخصیتتان پاسخ می دهید، از علایق شخصی گرفته تا انتخاب شغل همه از شخصیت شما تاثیر می گیرند.
مفاهیم مهم در روانشناسی شخصیت
ناخودآگاه
در نظریه روانکاوی شخصیت فروید، ذهن ناخودآگاه مخزن احساسات، عواطف، اندیشه ها و خاطراتیست که از دسترس هشیاری انسان خارج است. اکثر محتوایات ناخودآگاه، برای انسان ناخوشایند و غیر قابل پذیرش هستند. به طور مثال احساسات رنج آور، اضطراب ویا تعارضات درونی شخص.
ذهن ناخودآگاه همواره بر رفتار و تجربیات و اعمال ما تاثیر می گذارد، این در حالیست که ما از این تاثیرات درونی ناآگاهیم.
زیگموند فروید
نهاد
بر اساس نظریه روانکاوی فروید پیرامون شخصیت، نهاد مفهومی از شخصیت است که از انرژی روانی ای نشات میگیرد که کارش ارضای نیازهای اساسی و غریزی انسان است. نهاد بر اساس نظریه اصل لذت عمل می کند که ارضای فوری یک میل را از ما می طلبد.
خود(ایگو)
در نظریه فروید، خود(ایگو) قسمتی از شخصیت است که بخش عظیمی از آن در ناخودآگاه است. ایگو وظیفه ایجاد تعادل بین نهاد و فراخود را بر عهده دارد. ایگو انسان را از ارضای سریع نیازهای نهاد بر حذر می دارد. هم زمان در راستای ارضای نهاد مجبور به ایجاد تعادل بین اخلاقیات و معیارهای سخت گیرانه ی فراخود است.
فراخود(سوپرایگو)
فراخود بخشی از شخصیت است که از ایده آل های درونی ای ما انسان ها (که عمدتا از والدینمان و یا جامعه کسب کرده ایم) پدید می آید. وظیفه فراخود سرکوب کردن نیاز های نهاد است. فراخود همواره می کوشد تا خود(ایگو) اخلاقی رفتار کند.
می توانید در این مقاله چهار نظریه اصلی شخصیت را بشناسید.