۸ مکانیزم دفاعی زیر، از رایج ترین راهکارهای دفاعی انسان ها در برابر احساس نا خوشایند اضطراب هستند. این دفاع ها از مصالح اصلی سازنده شخصیت انسان هستند.
۱-جابجایی(displacement)
تا حالا پیش آمده در محل کار خود روز بسیار بدی را پشت سر گذاشته باشید و وقتی به خانه می روید ناکامی هایتان را بر سر خانواده و دوستانتان خالی کنید؟ در این صورت شما دفاع جابجایی را تجربه کرده اید. جابجایی یعنی این که ما ناکامی ها و احساسات و تکانه های خود را بر سر افراد و موضوعاتی که کمتر تهدید کننده هستند خالی کنیم.
پرخاشگری جابجا شده مثال رایجی از این دفاع است. به جای راه های ابراز خشمی که منجر به پیامدهای منفی می شود مثل بحث کردن با ریئس، خشممان را بر سر شخص یا شی غیر تهدید کننده ابراز می کنیم.
۲- مکانیزم دفاعی انکار(Denial)
این مکانیزم دفاعی یکی از شناخته شده ترین دفاع هاست. برای توصیف زمان هایی بکار می رود که افراد در پذیرش و اعتراف به حقیقتی واضح ناتوانند. انکار، امتناع از تایید و یا تصدیق اتفاقی است که رخ داده یا در حال رخ دادن است.
معتادان به مواد یا الکل اغلب مشکلات خود را انکار می کنند. بعضی قربانیان حوادث ناگهانی نیز انکار می کنند که اصلا اتفاقی رخ داده است. مادری را تصور کنید که مرگ فرزند خویش را انکار میکند و حتی برای او بر سر میز غذا هنوز بشقاب می گذارد. انکار باعث حفاظت از ایگو در برابر موضوعاتی است که فرد توانایی کنار آمدن با آن ها را ندارد. این در حالی است که انکار به انرژی و سرمایه گذاری روانی بسیاری نیاز دارد. به همین دلیل دفاع های دیگری نیز برای جلوگیری از ورود احساسات غیر قابل پذیرش به آگاهی هشیارانه همزمان با انکار مورد استفاده قرار می گیرند.
علی رغم شواهد محکم دال بر درستی موضوع یا مسئله ای فرد گاهی اوقات به انکار آن ادامه می دهد. زیرا رویارویی با حقیقت برای او تلخ است. شکل دیگر انکار شامل اعتراف به یک حقیقت است اما اهمیت آن کوچک نمایی می شود. گاهی نیز افراد واقعیت را پذیرفته اما مسؤلیت خود را انکار می کنند و دیگران و عوامل بیرونی را سرزنش می کنند.
۳- مکانیزم دفاعی سرکوب(Repression)
سرکوب نیز از مکانیزم های دفاعی معروف است. این دفاع به گونه ای عمل می کند که اطلاعات اضطراب آور را خارج از حیطه ی هشیاری نگه دارد. اما این خاطرات ناپدید نمی شوند و به تأثیرگذاری بر رفتارهای فرد ادامه می دهند.
برای مثال شخصی که خاطره ی سوءاستفاده قرار گرفتن در کودکی اش را سرکوب می کند ممکن است مشکلاتی در تشکیل روابط بعدی خود داشته باشد. گاهی ما هشیارانه اطلاعات را به خارج از حوزه ی آگاهی مان هدایت می کنیم. در اغلب موارد کنار زدن خاطرات اضطراب برانگیز از هشیاری، کاملا ناهشیارانه اتفاق می افتد.
۴-تصعید یا والایش(sublimation)
این دفاع برای ما امکان پیاده سازی تکانه های غیرقابل پذیرش (به کمک تبدیل آن ها به حالات قابل پذیرش جامعه) را ایجاد می کند. برای مثال شخصی که خشم زیادی را تجربه می کند و به ورزش کیک بوکسینگ به عنوان مجرایی برای خارج کردن خشم می پردازد. فروید معتقد بود مکانیزم دفاعی والایش نشانه ی پختگی است که به افراد امکان عمل به شیوه های پذیرفته شده تر از نظر اجتماع را می دهد.
۵-فرافکنی(projection)
نسبت دادن حالات و احساسات غیر قابل پذیرش خودمان به دیگران را فرافکنی می گویند. برای مثال وقتی از کسی خوشتان نمی آید فکر می کنید او از شما خوشش نمی آید.مکانیزم دفاعی فرافکنی با اجازه دادن به تمایلات و تکانه ها برای خروج از راه هایی که ایگو نمی تواند تشخیص دهد عمل می کند و در نهایت اضطراب را کاهش می دهد.
۶-عقلانی سازی(intellectualization)
شامل توضیح دادن رفتار و احساسات غیر قابل پذیرش به شیوه های منطقی و عقلانی است تا از دلیل واقعی آن اجتناب کنیم. مثلا شخصی که هر روز بدهکاری به بار می آورد شروع به ساختن یک دفتر حسابرسی پیچیده شامل انواع روش های پرداخت بدهی هایش می کند و ساعت های زیادی را صرف توسعه این دفتر می کند! بدون آن که به اصل عمل پرداخت بدهی هایش بپردازد. این دفاع نه تنها اضطراب را می کاهد بلکه عزت نفس و خود انگاره را نیز حفظ می کند. افراد در مواجهه با موفقیت آن را به توانایی هایشان نسبت می دهند و در صورت شکست عوامل بیرونی را سرزنش می کنند.
۷- مکانیزم دفاعی واپس روی(Regression)
هنگام روبه رو شدن با وقایع بسیار اضطراب برانگیز، افراد راهبردهای کنارآمدن خود با مشکل را رها کرده و به الگوهای رفتاری دوران ابتدایی رشد خود بازمی گردند. آنا فروید این مکانیزم دفاعی را واپس روی نامید که به شیوه های رفتاری مراحل رشد روانی-جنسی اشاره دارد که فرد در آن ها دچار ثبیت شده است. برای مثال شخصی که هنگام شنیدن موضاعات غیر دلخواهش گریه یا قهر می کند در دوره های رشدی اولیه خود دچارتثبیت شده است. رفتارهای واپس گرایانه بسته به دوره ای که در آن تثبیت رخ داده می توانند تنوع زیادی داشته باشند. تثبیت در دوره دهانی به شکل خوردن بیش از حد و سیگار کشیدن بیش از حد و یا تثبیت در دوره ی مقعدی به شکل پاکیزگی یا بی نظمی افراطی خود را نشان می دهند.
۸-واکنش وارونه(Reaction formation)
این دفاع با قرینه کردن احساسات، تکانه ها و رفتارهای متضاد، اضطراب را می کاهد. مثالی از این مکانیزم دفاعی، رفتار بسیار دوستانه با کسی است که از او خوشمان نمی آید تا بتوانیم احساسات واقعی خود را پنهان کنیم. چرا انسان ها این گونه رفتار می کنند؟ فروید می گوید: برای پنهان کردن احساسات واقعی در پس رفتارهای کاملا مخالف با آن ها
برای آشنایی با مکانیسم دفاعی گسستگی، فانتزی و جسمانی سازی نیز متن مربوط به آن ها را مطالعه نمایید.